Begrijp jij je pijn en wat vertelt jouw lichaam je? Vaak is de belangrijkste hulpvraag waarmee mensen bij ons op de praktijk komen: ‘ik wil zonder pijn kunnen …’ . Vul maar in wat we allemaal willen doen op een dag maar met pijn dagelijks goed kunnen functioneren, dat is knap lastig. De pijn beperkt je vaak in beweging en het kost je ook nog eens veel energie.
Om invloed te hebben op de pijn is het belangrijk om te begrijpen wat pijn is en wat er gebeurt met je lichaam en brein bij de aanwezigheid van pijn. Door te onderzoeken welke factoren van invloed zijn op de pijn, kunnen we de pijn beïnvloeden en het laten afnemen, of te laten verdwijnen..
.
Wat is pijn?
Pijn is een onplezierige, emotionele en sensorische ervaring die samen gaat met feitelijke of mogelijke weefselbeschadiging of die beschreven wordt in termen van dergelijke beschadiging. Laten we die zin eens ontleden. Sensorisch is een gevoel in je lichaam en emotioneel is hoe je jouw pijn ervaart. Ook zonder directe schade aan het lichaam kun je dus pijn ervaren.
Voordat je pijn ervaart is er in je zenuwstelsel al een hele weg afgelegd. Wanneer je jouw knie stoot, gaat er een signaal via de zenuwen in je been naar je ruggenmerg. Vanaf daar komt dit signaal bij je brein terecht. In je hersenen wordt dit signaal ‘vertaald’ naar pijn. Je aandacht gaat daardoor naar je knie zodat je kunt kijken wat er aan de hand is, en daar naar kunt handelen.
.
Laat de pijn niet door je ‘brein poort’ komen!
Onderzoekers (Ronald Melack en Patrick Wall) zijn er achter gekomen dat er andere prikkels zijn die dit signaal kunnen wijzigen. Zie het als een poort die je kunt openen (pijn ervaren), sluiten (geen pijn ervaren) of op een kiertje zetten (dempen van pijn). We noemen deze theorie de ‘poorttheorie’.
De theorie is heel herkenbaar in het volgende voorbeeld. Stel je stoot je kleine teen tegen een kast, wat je veel pijn geeft (de poort staat nu volledig open). Wat doe je dan? Juist! Je wrijft over je kleine teen, met het wrijven geef je een prikkel waarmee je jouw pijnsignaal kunt wijzigen en de poort kunt sluiten.
De poort wordt beïnvloed door:
- Aandacht, kijken naar een snee in je vinger, opent de poort
- Afleiding, intensieve focus of concentratie leiden je gedachte van de pijn af
- Gedrag, voortdurend je gedrag laten beïnvloeden door de pijn zorgt voor verminderde activiteit, minder afleiding, minder eigenwaarde en uiteindelijk een negatieve stemming.
- Gedachten, vertrouwen hebben in het herstellende vermogen van je lichaam heeft een positieve invloed, ongerust zijn of denken aan negatieve gebeurtenissen kunnen een averechts effect hebben
- Emoties, ben je bang, verdrietig, heb je spanning of ben je ontspannen en gelukkig
- Vermoeidheid
- Medicatie
- Counter stimulatie, massage, wrijven, bewegen
Iedereen ervaart pijn op zijn eigen manier en dit is afhankelijk van hoe jou brein poort werkt. De gedachten ‘dit is foute boel’ of ‘ach.. het valt wel mee’ hebben beide een andere invloed op jouw pijnbeleving. Emoties zoals angst of de controle hebben over de situatie (je weet hoe je er mee om moet gaan omdat je het bijvoorbeeld eerder hebt ervaren) kunnen een rol spelen in de hanteerbaarheid van pijn.
Wat deze poort niet doet, is onderscheid maken in een lichamelijke of een emotionele pijn. Je kunt dus daadwerkelijk ziek zijn van verdriet of buikpijn hebben van een vervelende situatie waarin je je bevindt.
.
Hoe functioneel is pijn?
De pijn fungeert als signaal. Het waarschuwt je bij (dreigende) schade aan je lichaam. Luister je goed naar dit signaal, dan kun je maatregelen nemen en er voor zorgen dat je de schade beperkt en je lichaam op tijd kan herstellen. Deze pijn kun je zien als een acute pijn. Het heeft een duidelijke relatie tussen schade en pijn, dit noemen we nociceptieve pijn. Deze pijn kun je goed herkennen, het is vaak een scherpe pijn die in een specifiek gebied zit en met de tijd afneemt.
Wanneer de pijn langer duurt dan drie maanden, noemen we dit chronische pijn. Vaak is er dan geen zichtbare schade (meer) in het lichaam maar blijft er wel een waarschuwingssignaal af gaan.
De chronische pijn is een complexe ontregeling van systemen (zenuwen, hersenen, hormonen, etc) die elkaar onderling beïnvloeden. Het zenuwstelsel is overgevoelig geworden en geeft in een signaal aan dat je een ‘overbelast zenuwstelsel systeem’ hebt. De pijn die vaak als chronisch ervaren wordt is zeurend, dof en diffuus, maar dit verschilt per persoon.
Beschadiging aan zenuwen kan een neuropathische pijn veroorzaken. Dit herken je bij een schietende of elektrische prikkel. Beschadigingen aan de zenuw zijn vaak moeilijk om te herstellen. De pijn is daardoor vaak langdurig aanwezig.
Er zijn veel verschillende zaken die invloed kunnen hebben op het pijn systeem. Een traumatische gebeurtenis of een emotie kan pijn met zich mee brengen. Daarnaast werkt het pijnsysteem nauw samen met het stresssysteem en het immuunsysteem, deze kunnen elkaar negatief beïnvloeden, ontregelen en gevoeliger maken.
.
Pijn benadering
Omdat pijn heel complex is, kijken we hier naar vanuit verschillende invalshoeken.
Medisch- we onderzoeken of er een beschadiging verantwoordelijk is voor de pijnklachten. Vaak is dit het geval bij acute pijnklachten. Met het juiste pijngedrag zorg je ervoor dat de pijn niet toeneemt en kun je actie ondernemen om je lichaam de kans te geven de beschadiging te laten herstellen.
Biologisch- kennis over je lichaam is van groot belang. Hoe beter je begrijpt hoe het lichaam in elkaar zit hoe meer vertrouwen je kunt krijgen in het herstel vermogen van je lichaam.
Psychologisch- Alles wat met gevoel en gedrag te maken heeft valt hieronder. Dit kunnen we beïnvloeden met advies, tips en oefeningen.
Sociale factoren – de invloed van relaties en omgeving. Wordt je pijn begrepen door jou naaste omgeving en in hoeverre wordt je beïnvloed door je financiële en/of werk situatie.
We kijken wat jouw klachten onderhoudende factoren zijn:
Heb je moeite met slapen, heb je een overactief stresssysteem, gebruik je voeding of medicatie die invloed kan hebben. Daarnaast kun je invloed hebben op de pijn door juist te handelen, belast je jouw lichaam te zwaar of doe je misschien wel te weinig.
Herken je dat? “Nog even de tanden op elkaar en doorgaan”. Sluit je jou lichaam af van de pijn of stop je gevoelens weg? Ook psychologische factoren als “deze pijn gaat niet meer over”, “ deze pijn is gevaarlijk en ik moet rust nemen” hebben een onderhoudende pijn factor. Ben je angstig, depressief, heb je stressoren of onverwerkte traumatische gebeurtenissen mee gemaakt, dan kan dit de verschillende systemen aanwakkeren en sensitiever maken.
Het bewaken van je grenzen kan vertroebelt worden en is één van de sociale factoren die invloed kunnen hebben op de duur van jou pijn klachten. Wordt je (pijn) niet goed begrepen of erkent dan kan ook dit extra stress opleveren.
Wil je meer weten over pijn, kijk dan eens naar dit filmpje .
.
Beïnvloed zelf jou pijn systeem
Is jouw systeem overgevoelig geworden? We vergelijken het ook wel eens met een beveiligingssysteem van een gebouw. Het zou pas een alarmsignaal moeten afgeven wanneer iemand het gebouw wil indringen. Maar wanneer het alarm al af gaat bij het langs waaien van een herfstblaadje, dan zal het systeem geherprogrammeerd moeten worden. Heb je een chronische pijn, dan is het goed om jouw systeem met een actieve benadering te her-trainen.
Tips
- Beweeg, wandel 30 minuten of benader een fysiotherapeut voor specifieke oefeningen
- Zoek afleiding, pak sociale contacten op of ga wat creatiefs doen zoals schilderen
- Bespreek thema’s als negatieve emoties, angst, depressie, overmatig gebruik van alcohol.
- Ontspan met oefeningen om het sensitieve systeem tot rust te krijgen, gebruik hier ademhalingsoefeningen voor, de bodycheck of verbeter je slaaphygiëne.
- Leef gezond en gelukkig, waar wordt jij vrolijk van?
Een genuanceerde en geleidelijke opbouw van activiteiten is van belang om de kans op mislukking te verkleinen, dit zorgt alleen maar voor een extra teleurstelling. Je zenuwstelsel reageert overgevoelig en dus is een juiste aanpak van fysieke activiteiten van belang. Laat je hierin begeleiden door je fysiotherapeut.
Bij chronische pijn werken we vaak samen met meerdere specialisten waaronder de huisarts, diëtist, Revalidatie Friesland en haptotherapie.
We kunnen ons voorstellen dat je nog vragen hebt naar aanleiding van deze blog, waar kunnen we jou mee helpen?